PERSPEC✝IVA XV 2016 nr 1 (28)

Wprowadzenie Redaktora

Legnica, 29 czerwca 2016 r., w uroczystość Świętych Apostołów
Piotra i Pawła, głównych patronów diecezji legnickiej
 

Artykuły

Ks. Stanisław Araszczuk
Dies natalis Henryka Pobożnego w wizji św. Jadwigi Śląskiej
DIES NATALIS OF HENRYK POBOŻNY IN VISION OF ST. JADWIGA OF SILESIA
Abstract
Dies natalis derives from Roman custom of remembering the close deceased. It was adopted by Christians who gave it different meaning and character. The Christians in contrast to gentiles treated it as crossing to true life. Death of, in particular, martyr was the day of birth for heaven. St. Jadwiga after death of her son was convicted that he shed blood for Christ, for faith and he deceased as the martyr.

Ks. Bogusław Drożdż
Nie ma powodu ustawać w drodze – o radosnej miłości w rodzinie na kanwie adhortacji apostolskiej Amoris laetitia
NO REASON TO TERMINATE ON THE WAY – ON CHEERFUL LOVE IN FAMILY BASED UPON AMORIS LAETITIA EXHORTATION
Abstract
Amoris laetitia exhortation on love in family appeared on 19 March, 2016. In its nine chapters pope Francis collected essential issues of marriage and family theology. He presented an application of this theology in marriage-family practice immersed in contemporary conditions. This paper is an answer on papal invitation so that presented exhortation to be considered quietly and carefully, and then introduce it into life of individual families, and certainly in space of functioning the pastoral family offices.

Elżbieta Gruszczyńska, Joanna Zacharska-Błaszczyk
Uwarunkowania, determinanty i efektywność w ramach wolontariatu na rzecz potrzebujących
CONDITIONING, DETERMINANTS AND EFFICIENCY WITHIN THE SCOPEOF VOLUNTARY SERVICE FOR PEOPLE BEING IN NEED
Abstract
The main idea of this article is the voluntary work while the main goal is the verification of problematic behaviour of voluntary service for people in need. It has been put a thesis that the strength of voluntary work may be found in all people who want to help others. The activity of voluntary service was investigated in each area of social activities. You can find volunteers in different fields: education, culture, taking care, ecology, health and safety, organizing free time, religious life, charity events. There are three parts in this work. The most important issues are: voluntary work as helping people, reasons of being volunteers, psychological and social benefits of being volunteers. There are considerations about consumerism and influences with motivation for becoming volunteers. There is a detailed analysis of the literature about voluntary work. The main goal of this work is consistent with our thesis.

Jan Hégr , Věra Slavíková
Kunštátská kaple Navštívení Panny Marie
KUNSZTACKA KAPLICA NAWIEDZENIA PANNY MARII
Streszczenie
Kaplica pod tym wezwaniem stoi między dwoma niewydatnymi wierzchołkami Kunštátskéj hory (1035 m n.p.m.) na południowy wschód od Kunštátu, obecnie części czeskiego miasteczka Orlické Záhoři. Znajdując się na odsłoniętej części głównego grzbietu Gór Orlickich, jest dobrze widziana z doliny granicznej Dzikiej Orlicy, a stąd – często odwiedzana i przez polskich turystów. Do niedawna brakowało o niej historycznych opracowań, stąd kompleksowych badań archiwalnych podjęli się Jan Hégr (1942-2006) i Vĕra Slavíková. Pierwsze kroki w tym zakresie podjął w latach 50. XX w. Jaroslav Helfert, jako że jedyna większa wzmianka o kaplicy pochodziła z książki z 1888 r. Mówiła ona o jej budowie w 1671 r. i przebudowie w 1869 r. do obecnego kształtu. Informację o genezie powstania zamieszcza list zdobnickiego proboszcza Jindřicha Jakubičky z 1898 r. Według niej do wsi Zdobnice przybyli po 1577 r. tyrolscy katoliccy drwale z Karkonoszy dla wyrębu lasów na potrzeby kutnohorskich mincerzy. W okolicy założyli swoje osady, a dla zaspokojenia religijnych potrzeb wybudowali na grzbiecie kaplicę. W latach 1786-1789 wybudowano farę w Velké Zdobnici, stąd górska świątynia przestała być potrzebna i podupadła. W 1860 r. była ona już zrujnowana, ale dzięki hr. Janowi Kolowrat-Krakowskiemu została odbudowana jako kamienna. Autorzy analizują kolejne zapisy archiwalne, przyjmując, że właściwa jest datacja na 1869 r. i stawiają własną hipotezę co do genezy kaplicy. Uznali oni położenie jej za zbyt odległe od miejscowości, by mogła ona pełnić normalne funkcje religijne. Poparli więc własnymi argumentami niepublikowane twierdzenie Václava Matouša, iż na początku w tym miejscu – gdzie ścieżka ze Zdobnic do Kunštátu przekraczała grzbiet w trudnych warunkach – religijni Tyrolczycy powiesili na drzewie obrazek, zapewne z wizerunkiem Panny Marii. Miał on chronić przed niebezpieczeństwami na tej trasie i być wyrazem podziękowania za już przebyty jej odcinek. Po przeniesieniu się drwali w inne rejony, postawili oni tu drewnianą kapliczkę, kilkakrotnie zastępowaną nowszymi. Taką lokalizację obiektów kultu autorzy wykazali w siedmiu innych miejscach Gór Orlickich. Po 1945 r. kunsztacka kapliczka uległa dewastacji, potem była odnawiana i ostatecznie restaurowana w 2004 r. W następnym roku 18 czerwca poświęcił ją bp Dominik Duk.

Bp Włodzimierz R. Juszczak
Grekokatolicy we Wrocławiu jako spadkobiercy pamięci o męczeńskiej śmierci Henryka Pobożnego
GREEK CATHOLICS IN WROCŁAW AS SUCCESSORSOF MEMORY ABOUT MARTYR’S DEATH OF HENRYK POBOŻNY
Abstract
From initiative of card. H. Gulbinowicz at ending of Eucharist Congress (Wrocław, 1997), St. John Paul II transferred the St. Wincenty and St. James (Wrocław, pl. Nankiera) to the Greek Catholics . Special place of this church are residues after first temple built in the thirties of the Thirteenth Century. This temple was founded by Henryk Pobożny. After his death on Pola Legnickie during the battle with Mongols in 1241 the body of Henryk Pobożny was burried in this temple and stayed over there till 1941.

Daria Klich OSU
Urszulanki wrocławskie wobec dziedzictwa księżnej Anny Śląskiej
URSULINES FROM WROCŁAW TOWARDS THE HERITAGEOF ANNE OF BOHEMIA, DUCHESS OF SILESIA
Summary
The Ursulines came to Wroclaw from Bratislava in 1686. They were already known in Europe for high level of education in their schools. In Breslau their girl schools had to con-tribute to recatholisation of the protestant city. From the very beginning their history in Breslau was intertwined with the convent of the Poor Clares. In 1810 the Ursulines as a contemplative-active order they had not been deleted. But they were forced by the government to move to the convent of the Poor Clares. Since the beginning the Ursulines were aware of the enormous spiritual and historical heritage of this place. They were convinced that they received a precious relic, and were called to protect it from desecration. They were aware of the reputation of holiness of the foundress of the monastery, the Duchess Anne, whose tomb was surrounded by reverence and prayer.

Ks. Rafał Kowalski
„Początek to więcej niż połowa całości”. Rola wstępu w przepowiadaniu homilijnym
„STARTING POINT IS MORE THAN ENTIRETY”A role of introduction in homily preaching
Abstract
The text discusses the role of the introduction as one of the parts of each public speech with a particular focus on the construction of the parts of any preaching of the Word of God such as a homily or a sermon. Being convinced that the first seconds of the speech have a great impact on whether the listener will carefully follow the following part of it or whether such listener will consider the speaker as unreliable and therefore close up for his presentation, the author of the text presents the most common mistakes in the construction of the introduction and discusses the techniques of focusing the attention whose implementation will allow for the creation of a good introduction for each speech. A particular advantage of the article are practical examples suggesting how it is possible to eliminate mistakes from one’s speeches and presenting postive solutions allowing for the creation of attractive speeches, not only on the ambo.

Ks. Sławomir Kowalski
Przejawy czci Matki Bożej Częstochowskiej w okresie Wielkiej Nowenny (1957-1966) wśród wiernych archidiecezji wrocławskiej na przykładzie wybranych parafii
SYMPTOMS OF THE MOTHER OF GOD CULT DURING THE GREAT NOVENA (1957-1966) AMONGST BELIEVERS OF WROCŁAW ARCHDIOCESEBASED UPON SELECTED PARISHES
Abstract
Keeping tract history of the Church, one can be noticed that people of Poland was always characterized by exceptional piety and cult of the Blessed Mother. One of proof of this thesis was a period of millennium of baptism when aiming at preparation of people card. Stefan Wyszyński carried out so called Great Novena, within the frames of it, he organized peregrination of copy of the Mother of God. This innovative at that time «pastoral action» indisputably contributed to deepening of this cult. In this paper, therefore, was presented an outline of history of Mary cult, preparation and visitation of Black Madonna of Częstochowa. In Wrocław archdiocese, but fundamental accent was placed on the effects of visitation, including the external fruits or material ones, which can be observed after meeting of the believers with Mary. All and all these effects can be divided into two parts: construction repair works and purchase connected with equipment of temples.

Mieczysław Kuriański
Polska w dobie stalinowskiego terroru (1946-1956)
POLAND IN TIMES OF STALINIST TERROR(1946-1956)
Abstract
Author sketched the image of situation in the era of the greatest Stalinist terror in Poland (1946-1956). KRN and PKWN with the NKWD, MBP and MO was installing systematically the power of agents in the country. Nation and Church suffered huge sacrifice at the hands of the communists. However, both institutions have endured oppression with dignity.

Marzena Lewandowska
Relacja pomiędzy symboliką wody a życiem w Ewangelii Janowej
RELATIONSHIP BETWEEN WATER’S SYMBOLISM AND LIFEIN THE GOSPEL OF JOHN
Abstract
The existence of peoples of the ancient Near East was dependent on hydrological conditions which affected economic, political and, most of all, religious and cultural spheres. However, water was not venerated everywhere. What distinguished Israel in this respect was that, for them, Yahweh took the place of rivers which affected the existence of the peoples of Egypt and Mesopotamia. That resulted in the desacralisation, demythologisation and actual metaphorisation of water in the Israelite religion. The Bible contains numerous references to its vivifying, destructive and purifying effects to finally use it as a symbol of the Holy Spirit who imparts new life.

Katarzyna Maler
Polacy w gimnazjum w Głubczycach w XIX i w początkach XX wieku
POLES IN GYMNASIUM OF GŁUBCZYCEIN THE NINETEENTH CENTURY AND AT THE BEGINNINGOF THE TWENTIETH CENTURY
Abstract
Głubczyce in Opole Silesia as borderland was inhabited by people of Germany, Morawy and Poland. Dominating community was Germans over there. In years of 1752-1945 in district town Głubczyce there was gymnasium in which within a period of time from 1856 to 1905 Polish language was optionally taught. In second half of the Nineteenth Century and at the beginning of the Twentieth Century were working there five Polish teachers from Prussian Partition. In this paper were presented fates and works of these teachers and some outstanding graduates who during interwar period became important persons in intellectual environment of Great Poland and Upper Silesia.

Ks. Józef Mandziuk
Pojednanie polsko-niemieckie w wizji kardynała Bolesława Kominka
POLISH-GERMAN CONCILIATIONIN VISION OF CARDINAL BOLESŁAW KOMINEK
Abstract
The purpose of this paper is to bring closer the cardinal Bolesław Kominek, metropolitan archbishop of Wrocław, as great advocate of Polish – German conciliation. As priest of Upper Silesia he perfectly known spirits of Polish and German people. A archbishop of Wrocław he consistently strived for closing relationships of Polish and German people in the spirit of conciliation and Christian forgiveness. His consistent activity led to recogni-tion of Odra-Nysa border and recognition of Polish Church administration on West and North lands. Undoubtedly, he was one main maker of idea of united Europe.

Ks. Bogdan Michalski
Ramón Llull i klasztor Miramar
RAMÓN LULL Y EL MONASTERIO MIRAMAR
Resumen
A fines del siglo XIII, funcionaba en Mallorca un monasterio franciscano llamado Mi-ramar. El artífice de la idea fue el beato Ramón Lull (1232/35-1315/16): escritor, sabio, místico y terciario franciscano. En los documentos oficiales, el monasterio figuraba gene-ralmente como un centro de estudios de lengua arábica. Un intento de reconstrucción del plan de estudios nos muestra que además de la enseñanza del idioma arábico se impartía conocimientos sobre las materias que permitían conocer la cultura y religión del mundo islámico; también se enseñaba apologética, que Ramón Lull consideraba como indispensa-ble en la confrontación intelectual con los infieles. Esto nos permite considerar al Miramar como una verdadera escuela misionera.

Paulina Nicko-Stępień
Relacje rodzinne diaspory żydowskiej na Elefantynie
FAMILY RELATIONSHIPS IN THE JEWISH DIASPORA AT ELEPHANTINE
Abstract
The article outlines a image of the society of the Jewish Diaspora at Elephantine in the fourth century BCE, particularly family relationships and the social position of women. Against this background has been presented the story of Mahsejah and his family, as described in papyri. From this story emerges a very interesting picture of marriage, the property status of particular social classes, and the rights they enjoyed.

Mirosław Rucki
O jakich psach mówi Jezus w Mt 7,6?
WHAT KIND OF DOGS DID JESUS MENTION IN MAT. 7:6?
Abstract
The presented article gives an insight into the context of the Jesus’ words concerning dogs and pigs in Matt 7:6. First, the direct meaning is considered, and thus the act of giving holy things to dogs is discussed in a perspective of the degrees of holiness. Second, the possibility of referring to Gentiles is proposed, and the rabbinic sources and the Qumran documents shed interesting light on this meaning. While in general Jewish attitude to both dogs and Gentiles is negative, pagans from around the ancient world were keen on dogs and even worshipped them as gods or used in religious cults. The episode with a Syrophoenician woman (Matt 15:26) evidences that she felt nothing wrong to be compared with a dog.

Anna Sutowicz
Motyw miles Christi w legendzie o księciu Henryku Pobożnym w źródłach śląskich w XIII i XIV wieku
MOTIVE OF MILES CHRISTI IN THE LEGEND ABOUT HENRYK POBOŻNY IN SILESIAN SOURCES OF THE THIRTEEN AND FOURTEEN CENTURIES
Zusammenfassung
Das Ziel dieser Auswertung war verfolgung des Betrieb von miles Christi Motiv bezüglich den Herzog Heinrich der Fromm, der in Wahlstatt in der Schlacht gegen Tataren im Jahr 1241 getötet geworden war. Die Grundlage dieser Forschungsarbeit war die Sammlung der schlesischen Quellen, die zwischen 1248 und 14. Jahrhundert im Hofkreis von schlesischen Piasten und in Klöster in Leubus und Heinrichau entstanden. Als Folge von die-ser Forschung können wir bestätigen, dass im gegebenen Zeitraum ein Bild vom Herzog Heinrich als ein christlischer Ritter, der in Gottes Namen seine Leute gegen den Überfall der Heiden verteidigt hatte, funktionierte.

Anna Zellma
Współczesna szkoła jako miejsce wychowania młodzieży do odpowiedzialnego rodzicielstwa
MODERN SCHOOL AS A PLACE OF EDUCATION OF YOUNG PEOPLE FOR RESPONSIBLE PARENTHOOD
Abstract
Currently debates are taken up on the need of good changes in education. They relate to various aspects of work of school and teachers. In these debates simply we do not talk about education for responsible parenthood. This issue is nevertheless embedded in the founding program of education for family life. The article draws attention to the role of the contemporary Polish school in the education of youth for responsible parenthood. First – in short – there was reminded a proper understanding of responsible parenthood. Then there were described the main objectives and education tasks of the modern school in Poland. Attention was paid not only to the current status of teaching, education and care of  school, but also to the need for good changes. It was considered important among others to appreciate education aspects in school work, teacher collaboration, search for new solutions for parental involvement in educational activities as well as school teachers’ respect life and commitment to promote the good of the community of marriage and the family. It was assumed that the introduction of good changes in education is conducive to develop new factual and methodological assumptions on the role of schools in educating students for responsible parenthood. Therefore, attention was drawn to the way of evaluation and appropriate preparation of teachers to fulfill the tasks arising from the education of youth for responsible parenthood.


TEKSTY ŹRÓDŁOWE

Marek Żak
Spór o niemieckiego księdza. O życiu religijnym legnickiej wspólnoty katolickiej w latach 1945-1946


RECENZJE I OMÓWIENIA

- Całość recenzji i omówień -

Anna N. Williams
Boski zmysł. Intelekt w teologii patrystycznej Kraków 2014, ss. 312
(Rafał Szopa)

Duchowe zmysły. Percepcja Boga w zachodnim chrześcijaństwie
Red. Paul L. Gavrilyuk, Sarah Coakley Kraków 2014, ss. 390
(Rafał Szopa)

Ks. Józef Mandziuk
Kazania Warszawa – Niepokalanów 2015, ss. 239
(Mieczysław Kuriański)

Romuald M. Łuczyński
Szlacheckie i arystokratyczne rezydencje w Sudetach Czeskich. Sudety Wschodnie Wrocław 2015, ss. 256
(Adriana Merta-Staszczak)

Massimo Centini
Ślady Boga. Dzieje Chrystusa zapisane w Jego relikwiach Warszawa 2016, ss. 208
(Ks. Bogusław Drożdż)

Dominika Krupińska
Wędrówka ku wolności – katolicki poradnik dla dorosłych dzieci alkoholików Kraków 2016, ss. 266
(Ks. Grzegorz Polok)

Jürgen Werbick
Wprowadzenie do epistemologii teologicznej Kraków 2014, ss. 396
(Rafał Szopa)

Zbigniew Werra
Współczesne próby anihilacji chrześcijańskiej tożsamości Polaków na przykładzie zbrodni katyńskiej. Studium historyczno-społeczne Koszalin 2015, ss. 275
(Ks. Bogusław Drożdż)


NOTY O AUTORACH

Araszczuk Stanisław
kapłan diecezji legnickiej, profesor, doktor habilitowany nauk teologicznych (liturgika), kierownik Katedry Liturgiki, Homiletyki i Kultury Muzycznej Kościoła, Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.

Drożdż Bogusław
kapłan diecezji legnickiej, doktor habilitowany nauk teologicznych (teologia pastoralna), profesor Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, kierownik Katedry Nowej Ewangelizacji Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.

Gruszczyńska Elżbieta
doktorantka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu (pedagogika), nauczyciel katecheta.

Hégr Jan (1942-2006)
wybitny regionalista i znawca Gór Orlickich.

Juszczak Włodzimierz R.
biskup eparchii wrocławsko-gdańskiej Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.

Klich Daria Ewa
urszulanka (OSU), doktor nauk teologicznych (historia Kościoła), archiwistka wspólnoty urszulanek we Wrocławiu.

Kowalski Rafał
kapłan archidiecezji wrocławskiej, doktor nauk teologicznych (teologia homiletyczna), adiunkt Katedry Komunikacji Religijnej w Instytucie Nauk Społecznych Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.

Kowalski Sławomir
kapłan diecezji legnickiej, doktor nauk humanistycznych (historia), wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Legnickiej.

Kuriański Mieczysław
doktor habilitowany (historia Kościoła), absolwent Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.

Lewandowska Marzena
doktorantka Katedry Egzegezy Nowego Testamentu w Instytucie Nauk Biblijnych Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.

Maler Katarzyna
doktor nauk humanistycznych (historia), nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach.

Mandziuk Józef
kapłan archidiecezji wrocławskiej, profesor nauk humanistycznych (historia Kościoła).

Michalski Bogdan
kapłan diecezji legnickiej, doktorant Instytutu Dialogu Kultury i Religii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Nicko-Stępień Paulina
doktorantka Instytutu Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.

Rucki Mirosław
inżynier, doktor habilitowany nauk technicznych, redaktor czasopisma „Miłujcie się”.

Slavíková Vĕra
magister, Katedra Historii Filozofii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (Republika Czeska).

Sutowicz Anna
doktor nauk humanistycznych (historia), Wrocław.

Zacharska-Błaszczyk Joanna
absolwentka Dolnosląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu, pedagog specjalny, Zespół Placówek Oświatowych w Wierzbicach.

Zellma Anna
profesor doktor habilitowany nauk teologicznych (teologia katechetyczna), kierownik Katedry Teologii Pastoralnej i Katechetyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Żak Marek
doktorant Instytutu Historycznego Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego.